Eşler arasında yaşanan şiddet, yalnızca fiziksel zarar vermekle sınırlı değildir; psikolojik, duygusal, ekonomik ve cinsel şiddeti de içerir. Şiddet içeren ilişkilerde tekrar eden bir döngü vardır ve bu döngü hem mağdur hem de şiddet uygulayan kişi üzerinde derin psikolojik etkiler bırakır.

Bu yazıda, eşe yönelik şiddet döngüsünü, psikolojik nedenlerini ve etkilerini ele alacağız.

Şiddet Döngüsü Nedir?

Psikolog Lenore Walker, eşe yönelik şiddetin tekrar eden üç aşamalı bir döngü içinde ilerlediğini açıklamıştır:

Gerilim Birikme Aşaması Partnerler arasında küçük tartışmalar, gerginlik ve stres artmaya başlar. Şiddet uygulayan kişi öfke, kıskançlık veya kontrol ihtiyacı hissetmeye başlar. Mağdur, partnerinin tepkilerinden korkarak onu yatıştırmaya ve sorunu büyütmemeye çalışır.

Şiddet Patlama Aşaması Gerginlik kontrolden çıkar ve fiziksel, duygusal veya sözel şiddet ortaya çıkar. Mağdur, şiddete maruz kalır ve genellikle kendini suçlu hisseder, sessiz kalır veya karşı koyamaz.

Balayı Aşaması (Pişmanlık ve Barışma) Şiddet uygulayan kişi pişmanlık gösterir, özür diler ve değişeceğine dair sözler verir. Sevgi gösterileri, hediyeler ve güzel sözler ile mağduru tekrar kazanmak ister. Mağdur, partnerinin değişeceğine inanarak affeder ve döngü yeniden başlar.

Bu döngü tekrarlandıkça, mağdurun kendine olan güveni azalır, bağımsızlığı kaybolur ve ayrılmak zorlaşır.

Şiddetin Psikolojik Nedenleri

Eşe yönelik şiddetin birçok psikolojik ve sosyokültürel nedeni vardır.

Çocukluk Travmaları ve Öğrenilmiş Şiddet Şiddetin olduğu bir evde büyüyen bireyler, şiddeti bir ilişki dinamiği olarak öğrenebilir. Kendi çocukluklarında şiddete maruz kalan veya şahit olan kişiler, yetişkinlikte de benzer davranışları tekrar edebilir.

Kişilik Bozuklukları ve Duygusal Kontrol Sorunları Narsistik, antisosyal veya borderline kişilik bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklar, şiddet eğilimini artırabilir.

Öfke kontrolü problemi olan kişiler, duygularını yönetemediği için şiddete başvurabilir.

Güç ve Kontrol İhtiyacı Bazı kişiler, partneri üzerinde tam kontrol sağlamak ve güç göstermek için şiddet uygular. Kıskançlık, sahiplenme ve manipülasyon, şiddetin başlamasına zemin hazırlar.

Toplumsal Roller ve Cinsiyet Normları “Erkek güçlüdür, kadın itaatkâr olmalıdır” gibi geleneksel inançlar, şiddetin meşrulaştırılmasına neden olabilir.

Kadının ekonomik bağımsızlığı olmaması, boşanmaktan veya ayrılmaktan korkmasına yol açabilir.

Madde Kullanımı ve Psikolojik Rahatsızlıklar Alkol ve uyuşturucu kullanımı, saldırganlığı artırabilir ve şiddet riskini yükseltebilir. Depresyon, anksiyete veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi rahatsızlıklar da şiddeti tetikleyebilir.

Eşe Yönelen Şiddetin Psikolojik Etkileri

Şiddete maruz kalan kişiler, sadece fiziksel değil psikolojik olarak da derin yaralar alır.

Mağdur Üzerindeki Etkiler:

• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Sürekli korku, flashback’ler ve kaygı.
• Özgüven Kaybı: Mağdur, değersiz ve güçsüz hisseder.
• Depresyon ve İntihar Düşünceleri: Şiddet sürekliyse, mağdur umutsuzluğa kapılabilir.
• Bağlanma Problemleri: Gelecekte sağlıklı ilişkiler kurmak zorlaşabilir.

Şiddet Uygulayan Kişi Üzerindeki Etkiler:

• Suçluluk ve Öfke Döngüsü: Şiddet uygulayan kişi, pişmanlık duyup sonra tekrar öfkelenebilir.
• Toplumsal ve Hukuki Sonuçlar: Şiddet vakaları, cezai yaptırımlara yol açabilir.
• Bağımlılık ve Kontrol Takıntısı: Partnerini kaybetmemek için daha fazla manipülasyon yapabilir.

Şiddet Döngüsünü Kırmak İçin Ne Yapılmalı?

Toksik ve şiddet içeren ilişkilerden kurtulmak kolay olmayabilir, ancak imkânsız da değildir.

Şiddeti Normalleştirmemek “Beni sevdiği için böyle yapıyor” düşüncesi yanlıştır. Şiddetin hiçbir bahanesi olamaz.

Destek ve Yardım Almak Yakın çevrene durumu anlat. Sessiz kalmak, şiddetin devam etmesine neden olur. Kadın sığınma evleri, destek hatları ve terapilerden faydalan.

Bağımsızlığı Güçlendirmek Ekonomik ve duygusal bağımsızlık, şiddet döngüsünden çıkmayı kolaylaştırır. Kendi ayaklarının üzerinde durmayı öğrenmek için çalışma, eğitim ve destek sistemleri oluştur.

Hukuki Yolları Kullanmak Şiddete maruz kalıyorsan, koruma kararı çıkartabilir ve hukuki süreç başlatabilirsin. Güvende hissetmediğin durumlarda polis, sığınma evleri veya psikolojik destek merkezleriyle iletişime geç.

Psikolojik Destek Almak Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), şiddet mağdurlarının kendine olan güvenini yeniden kazanmalarına yardımcı olabilir.

Travma terapisi, şiddetin yarattığı psikolojik etkileri iyileştirebilir.

Şiddet Bir Döngüdür, Ama Kırılabilir

Şiddet içeren ilişkilerde korku, bağımlılık ve manipülasyon vardır. Ancak unutma: Hiç kimse şiddeti hak etmez.

Eğer sen veya tanıdığın biri bu döngü içindeyse, yalnız olmadığını bil. Yardım istemek bir zayıflık değil, bir güç göstergesidir. Kendini korumak için